OSAsense – slaapapneu screening

OSAsense is een innovatie om patiënten laagdrempelig, snel en kosteneffectief te screenen op slaapapneu met als doel gerichter te kunnen verwijzen voor diagnostiek en behandeling.

Bij obstructief slaapapneu (OSA) stokt de ademhaling herhaaldelijk tijdens de slaap. Tijdens deze ademstops (apneus) daalt het zuurstofgehalte in het bloed. Het lichaam reageert hierop met een wekreactie die ervoor zorgt dat de ademhaling weer op gang komt. Dit gebeurt vaak zonder dat de slaper dit zelf merkt. Patiënten met OSA rusten door verstoring van het slaappatroon minder goed uit. Ze zijn overdag vaak slaperig, functioneren minder goed op hun werk én hebben een verhoogd risico op verkeersongevallen. De laatste jaren is daarnaast bekend geworden dat OSA gepaard gaat met een verhoogd risico op het ontwikkelen van internistische co-morbiditeit, zoals hypertensie, hartritmestoornissen, atherosclerose en diabetes. Het tijdig diagnosticeren en behandelen van OSA is daarom van groot belang om gezondheidsschade op zowel korte als lange termijn te voorkómen. Zorgverleners verwezen tot dusver alle patiënten met een verdenking op slaapapneu standaard door naar een gespecialiseerd slaapcentrum. Hier beoordeelt een team van medisch specialisten zoals: een longarts, neuroloog of kno-arts de patiënt en ondergaat de patiënt een uitgebreid slaaponderzoek. Dit slaaponderzoek is (arbeids)intensief en kent hoge kosten en een wachtlijst. Cijfers tonen aan dat 25 – 35% van de jaarlijks ongeveer 100.000 verwezen patiënten uiteindelijk toch geen OSA blijken te hebben. Aan de andere kant blijkt tot 80% van de OSA-patiënten jarenlang rond te lopen met klachten voordat de diagnose wordt gesteld.

Doel:
Met OSAsense willen we screening op slaapapneu laagdrempelig beschikbaar maken, zodat de diagnose tijdig(er) kan worden gesteld en behandeld terwijl overdiagnostiek wordt voorkómen.

Er werd eigen hardware (OSAsense S18 polshorloge + vingersensor) en software (OSAsense platform) ontwikkeld. Daarnaast werd een predictie-algoritme ontwikkeld en klinisch gevalideerd waarmee de kans op slaapapneu nauwkeurig kan worden vastgesteld. In de afgelopen jaren werden contracten gesloten met diverse grote zorgverzekeraars.

Tot dusver zijn ruim 35.000 patiënten gescreend op slaapapneu met OSAsense. Circa 2 op 3 gescreende patiënten konden versneld worden behandeld nadat slaapapneu werd vastgesteld. Bij 1 op 3 patiënten kon onnodige verwijzing naar de tweede lijn voor een uitgebreid slaaponderzoek worden voorkómen.

De organisatiestructuur van de zorg is complex zijn en kent diverse stakeholders, waaronder de zorgverzekeraars, huisartsencoöperaties en tweede- en derdelijns ziekenhuizen. Daarbij bleek soms sprake van tegengestelde belangen, wat de snelheid van implementatie (in beperkte mate) heeft gehinderd. Zo waren er bij enkele stakeholders aanvankelijk zorgen over een mogelijke terugloop van het aantal verwijzingen naar de slaapcentra als direct gevolg van screening. In de praktijk bleek hiervan echter geen sprake, doordat zorgverleners patiënten juist laagdrempeliger screenen wanneer zij de beschikking hebben over OSAsense. Het absolute aantal verwijzingen is daarmee niet significant gedaald. Wel is het percentage onterechte verwijzingen drastisch afgenomen (65% reductie) als gevolg van de inzet van OSAsense. De beschikbare capaciteit wordt dus beter benut en slaapapneu wordt vaker en sneller vastgesteld bij patiënten die voorheen (lang) ongediagnosticeerd bleven.

Voorafgaand aan de implementatie is gestart met een klinisch validatieonderzoek, waaraan enkele huisartsenpraktijken deelnamen in de regio Oost-Nederland. Na succesvolle afronding van het validatieonderzoek is vanuit hier geleidelijk verder opgeschaald naar andere huisartsenpraktijken en ziekenhuizen in Nederland. Op verzoek van de zorgverzekeraars werd een businesscase uitgewerkt, waaruit bleek dat de inzet van OSAsense tot een significante (zorg)kostenreductie zou kunnen leiden. Daarnaast zijn recent de eerste stappen gezet om OSAsense aan te bieden buiten de landsgrenzen en zijn nieuwe toepassingsgebieden gedefinieerd.

De OSAsense-dienst bestaat uit een gevalideerde online vragenlijst en een nachtelijke saturatiemeting, ook wel pulsoximetrie genoemd.

Het initiële OSAsense-algoritme is ontwikkeld in samenwerking met het slaapcentrum van het Medisch Spectrum Twente (MST) te Enschede op basis van data van meer dan 3.500 patiënten. Dit algoritme werd vervolgens prospectief gevalideerd bij 150 patiënten. De studie werd geregistreerd in het Nederlandse Trial-Register (NL5013/NTR5786) en gepubliceerd in een peer-reviewed tijdschrift. De hardware is gecertificeerd als een klasse 2b medisch hulpmiddel en het OSAsense algoritme is een klasse I medisch hulpmiddel. Het informatiebeveiligingsmanagementsysteem van OSAsense B.V. is ISO27001 en NEN7510 gecertificeerd.

De NIV zou dit innovatieproject kunnen ondersteunen door bewustwording te creëren over de schadelijke gevolgen van onbehandeld slaapapneu en de mogelijkheid om laagdrempelig op deze aandoening te kunnen screenen met OSAsense. In het bijzonder bij patiënten met specifieke internistische co-morbiditeit, als (therapieresistente) hypertensie, (recidiverend) atriumfibrilleren, atherosclerose op jonge leeftijd of diabetes mellitus type 2, lijkt laagdrempelig screening op onderliggend OSA geïndiceerd.